De verkiezingen voor het Europees Parlement komen er aan. Voor mij zijn deze belangrijk omdat het de enige mogelijkheid is dat ik als Belgische invloed kan uitoefenen op het nationaal beleid van het land waarin ik woon, werk en alle burgerplichten volbreng (en waar ik van hou). En dat die invloed, al is het indirect, best groot is, valt te lezen in het boekje ‘Wat doen ze daar eigenlijk? Gesprekken met Nederlandse Europarlementariërs.‘ Geschreven door lector Changing Role of Europe Mendeltje van Keulen en docent Chris Aalberts, beide van De Haagse Hogeschool. Maar liefst 80% van de wetgeving die in de Tweede Kamer wordt behandeld heeft haar oorsprong in Europa valt te lezen op pagina 61 en pagina 161. Een sprekend voorbeeld van hoe ver de Europese invloed gaat lees je op pagina 63. In aanbestedingscontracten opgelegd door Europa wordt geregeld dat er 10 keer per dag een bus moet rijden tussen de Hoeksche Waard en Rotterdam CS. Dan is het eigenlijk toch wel jammer dat in de conclusie van het boekje naar voren komt dat er enerzijds in de afstemming tussen het nationale en het Europees Parlement nog een wereld te winnen valt. Er ontstaat pas reuring in de Tweede Kamer als een richtlijn waarmee de collega’s in het Europees Parlement jaren eerder hebben ingestemd in nationale wetgeving moet worden omgezet. En dat anderzijds bij veel thema’s in Brussel de band met en verantwoording naar de burger in Nederland moeilijk is. Het doel van het onderzoek wat aan de grondslag ligt van het boekje, is dan ook om de kiezers in Nederland inzicht te geven in de activiteiten van Nederlandse Europarlementariërs in de afgelopen periode (van juli 2014 tot en met januari 2019). Dit wordt gedaan door interviews met en door een analyse van alle activiteiten, mediaoptredens en sociale media van de Europarlementariërs. Bij de uitvoering van het onderzoek hebben de auteurs ondersteuning gekregen van Robin Metiary, student International Public Management, en Laurens den Hartog, student European Studies aan De Haagse Hogeschool.
In het boekje staan de interviews uitgewerkt van 20 van de 26 huidige Nederlandse Europarlementariërs. De 4 van de PVV hebben medewerking aan dit onderzoek explicitiet geweigerd en ook Bas Gelder (SGP) en Marietje Schaake (D66) ontbreken. De laatste is wel jammer, omdat ik regelmatig van haar hoor wegens haar bemoeienis met aan mijn werk en interesses gerelateerde zaken. Maar de verhalen van de 20 wel geïnterviewde Europarlementariërs vormen een mooi beeld van wat er in Brussel gebeurd en hoe het daar reilt en zeilt. Allerlei thema’s komen aan bod: duurzaamheid en klimaat, handelsverdragen, belastingontduiking, dierenwelzijn, visserij, transport, etc. Zo vertelt Matthijs van Miltenburg van D66 hoe gedetailleerd er aan toe kan gaan en op welke details het ook kan komen vast te zitten: op welk moment wordt gemeten dat er vertraging is in de luchtvaart? Is dat op het moment dat het vliegtuig landt? Is dat het moment dat de blokken voor de wielen worden geschoven? Of is dat het moment dat de slurf opengaat en de mensen het vliegtuig kunnen verlaten? Regelgeving die in Europa goed moet worden uitgedacht, want het maakt wat uit voor de passagiersrechten. Een ander opvallend detail wat valt te lezen is het verschil in hoe er wordt gekeken naar eenzelfde thema, zelfs tussen Nederlandse Europarlementariërs onderling (wel van verschillende partijen): zo spreekt Peter van Dalen van de ChristenUnie over “rijke visgronden” en een “win-win situatie” als hij het heeft over de visserijakkoorden. Maar spreekt Anja Hazenkamp over “zee leegschrapen” en “niets duurzaam aan” als ze het over dezelfde visserijakkoorden heeft. Het is dan ook niet verbazend dat er in het boekje wordt gesproken over dat er taai politiek handwerk nodig is bij moeilijke dossiers in Europa. Er moet een meerderheid worden gehaald in het Europees Parlement met zijn 751 Europarlementariërs (na de Brexit nog 550) met diverse culturele en ideologische achtergronden uit verschillende landen. En daarnaast moet er ook nog consensus komen in de Europese Commissie en de Europese Raad. Dat het samenspel tussen deze drie instellingen niet altijd even goed werkt valt te lezen op pagina 96 en in de conclusie van het boekje. Ook krijg je alles te lezen over de interne werking van het Europees Parlement met zijn fracties, commisies, intergroepen, lobbyen, rapporteurs (inclusief schaduw- en adviesrapporteurs), trilogen, amendementen, resoluties, etc.
Tijdens het lezen kom je terecht in een wondere wereld vol tegengestelde visies over waar een Europarlementariër zich op moet focussen: wetgevend werk of “een actievoerder in pak” zijn en aanpak over het bereiken van consensus. Je bevindt je in achterkamertjes, op de Taxtoer, in een huiskamerbijeenkomst (die wil ik wel eens in het echt bijwonen), je loopt Bono mis bij de achteruitgang en huivert over hoe een traag orgaan het Europees Parlement kan zijn (“Het heeft acht jaar geduurd voordat er in dit huis voldoende steun was om te zeggen: nú is de grens bereikt [Victor Orban]”). En soms voel je zelfs tussen de regels door rancune (hoe D66 omgaat met de kandidatenlijst). Maar tegelijkertijd neem je ook de passie waar, de vastberadenheid van de Europarlementariërs om “een rode loper te zijn” (ieder van hun, geen onenigheid daar) en de trots: “het [Hongarije-]rapport is een soort meesterstuk zoals van een meesterschilder die laat zien wat hij allemaal voor technieken beheerst”. Inspirerend! Wat dat betreft ben ik het eens met de auteurs: het is een must read voor elke Europese kiezer. Geen stemwijzer maar wel een activerend kijkje in de keuken. Op naar het stemhokje!
